މަސްވެރި ކުންފުނި އަރަންޏަށް ކުރާ ދަތުރު
މަސްވެރިކަމަކީ ޒަމާނުއްސުރެއް ދިވެހިންގެ ލޭނާރެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިދިޔަ ދިގު މާޒީއަށް ބަލާއިރު ދިވެހިންގެ ލޭނާރު ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސޯދުގެ ބަލި ފަޔަށެވެ. މަސްވެރި އުޅަނދުތައް ނިސްބަތުން މަދުވެ މަހުން ލިބޭ އާމްދަނީން އެންމެ އެކަށޭނަ ގޮތުގައި މަންފާ ހޯދޭނެ ގޮތްތައް ހޯދުމުގައި އެތައް ގޮންޖެހުންތަކެއް ވަނީ ކުރިމަތިވެފަ އެވެ.
1977 ވަނަ އަހަރު މުޅިން އަލަށް ޅ. ފެލިވަރުގައި ކާރުހާނާއެއް ގާއިމްކޮށް ދަޅުމަސް އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށީ ޖަޕާނު ސަރުކާރުގެ އެހީތެރިކަމާއިއެކު އެވެ. މިއީ ބޮޑު ސްކޭލެއްގައި މަސްވެރިކަމުން ނަފާ ހޯދުމަށް މަސައްކަތެއް ފެށި ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ. އޭގެ އަހަރުތަކެއް ފަހުން މަސްވެރި އުފެއްދުންތަކާއި މަސްވެރިންނަށް, ޖުމްލަގޮތެއްގައި މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް އަމާޒުކޮށް މިފްކޯގެ ނަމުގައި ކުންފުންޏެއް އުފެއްދީ 1993 ވަނަ އަހަރެވެ.
ކުންފުނި އުފެއްދުމަށްފަހު މިދިޔަ އަހަރުތަކުގައި އެތައް ބަދަލުތަކެއް މިފްކޯއަށް ގެނައެވެ. މިދިޔަ އަހަރާއި ހަމައަށް މިފްކޯ އޮތީ އެއްބައި އަމިއްލަ އަދި އެއްބައި ސަރުކާރު ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އަދި އޭގެ ކުރީގެ ފަސް އަހަރެއްހާ ދުވަހު މިފްކޯ ހިންގަމުން ދިޔައީ ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގް އޯގަނައިޒޭޝަން, އެސްޓީއޯގެ ސަބް ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. މިދިޔަ ދިގު މާޒީގައި މިފްކޯއަކީ އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުމެއްގައި ހިންގަމުން ދިޔަ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިވެސް މެއެވެ.
ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން އަމާޒު ހިފާފައިވަނީ މިފްކޯއަކީ 100 އިންސައްތަ ފައިދާގައި ހިންގާ ކުންފުންޏަކަށް ހެދުމަށެވެ. މިކަމަށްޓަކައި ދުރުރާސްތާ ޕްލޭނެއް އެކުލަވާލާފައިވާއިރު އެންމެ ފުރަތަމަ ސްޓޭޖުގައި މިފްކޯއަކީ ފުރިހަމައަށް ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ވަނީ ހަދައިފަ އެވެ. އަދި އެކުންފުނި އެސްޓީއޯގެ ސަބްސިޑަރީއެއް ގޮތުގައި އޮތް އޮތުން ބަދަލުކޮށް ވަކި ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ހެދީވެސް ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުންނެވެ.
ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް އައިސްފި
މިފްކޯގެ މަސައްކަތްތަކާއި ގުޅޭގޮތުން ކުންފުނީގެ ޑެޕިއުޓީ މެނޭޖަރު އިބްރާހިމް ސައީދު ދެންއޮންލައިންގެ “ކުންފުނި” ޕްރޮގުރާމަށް ބަސްތީގަތުމެއް ދެއްވި އެވެ. ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން މިފްކޯއަށް ގެނައި ބަދަލުތަކާއިއެކު ހިންގުމަށް އޭގެ ފައިދާތަކެއް ކޮށްފި އެވެ.
“ތެލަށް ކުރާ ހޭދަ ވަރަށް ބޮޑަށް ކުޑަވެއްޖެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުސާރައަށް ހާއްސަކޮށް އޯޓީއަށް ކުރާ ހޭދަ ވަރަށް ބޮޑަށް ކުޑަވެއްޖެ”
ވަކި ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ހިންގަން ފެށުމާއިއެކު މިފްކޯއިން ކުރަންޖެހޭ ޒަރޫރީ ހަރަދުތައް ކުޑަކޮށް, އެހަރަދުތައް ކުރެމުގައި އެފިޝެންޓް ގޮތްތަކެއް ހަމަޖައްސާފައިވާކަމަށް ސައީދު ވިދާޅުވި އެވެ. މީގެ އިތުރުން މުވައްޒަފުން މަސައްކަތު ގަޑީގައި ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައް ނިންމުމާއި އޭގެ ބޭރުން ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތެއް މެނުވީ ކުރަން އިތުރު ގަޑީގައި މަޑު ނުކުރުމަށް ކުންފުނިން މިހާރު ބާރު އަޅާކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
މިފްކޯގެ ޑެޕިއުޓީ މެނޭޖަރު ސައީދު ދެންގެ ކުންފުނި ޕްރޮގުރާމުގައި ވާހަކަ ދައްކަވަނީ
ހަމައެއާއެކު ސަރުކާރު ހިންގުމުގެ ހަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުން އެންމެ ގިނަ ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅީވެސް މިފްކޯއިންކަން ސައީދު ފާހަގަކުރައްވަ އެވެ. ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒުވެސް ވަނީ މިފްކޯއިން ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅިކަން ފާހަގަކުރައްވައި އެކުންފުންޏަށް ތައުރީފު ކުރައްވައިފަ އެވެ.
އޭގެ ތެރޭގައި ކުންފުނިން އެކި ތަންތަނަށް ކުރާ ދަތުރުތައް މަދުކޮށް މުހިންމު ދަތުރުތަކަށްވެސް ކުރާ ހަރަދުތައް ކުޑަކޮށްފައި ވެއެވެ.
މަސްވެރިންނަށް ފައިސާ ދޫކުރުން
މިފްކޯއަކީ ސީދާ މަސްވެރިންނަށް ލިބޭ އާމްދަނީއާއި ގުޅިވައިފާ ކުންފުންޏެކެވެ. އެހެންކަމުން އެކުންފުނި ދިގު މުއްދަތަކަށް ގެއްލުމުގައި ހިންގުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެން ދިޔައީ މަސްވެރިންނަށް މަހުން މަހަށް ފައިސާ ދޫނުކުރެވުމެވެ. ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ޞާލިހުގެ ސަރުކާރު ނިމުނުއިރު މަސްވެރިންނަށް އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއް ދައްކަން ޖެހިފައިވެސް އޮތެވެ. މިކަން ހައްލު ކުރުމުގެ ގޮތުން މި ސަރުކާރުން މަސްވެރިންނަށް ފައިސާ ދޫކުރުމުގައި ބަދަލުތަކެއް ގެނަ އެވެ.
މިހާރު މަހުގެ އަގު ކަނޑައަޅަނީ ހަފްތާއިން ހަފްތާއަށް ނުވަތަ މަހުން މަހަށެވެ. ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި މަހުގެ އަގަށް ބަދަލު އަންނަ މިންވަރަކުން ރާއްޖޭގައި މަސް ގަންނަ އަގަށްވެސް ބަދަލު އަންނާނެ އެވެ. މަސްވެރިންނަށް ދޭން ޖެހިފައި އޮތް ފައިސާގެ ބެކްލޮގް މުޅިން ހަލާސް ކުރުމާއި, ދައުލަތުގެ މާލީ ހާލަތު ދަށަށް ދިޔުންފަދަ ކަންކަމާއި ގުޅިގެން އަދިވެސް މަސްވެރިންނަށް ފައިސާ ދޫކުރަނީ ކުންފުންޏަށް ލިބޭ އާމްދަނީން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ.
“މިހާރުވެސް މަސްވެރިންނަށް ފައިސާ ދޫކުރަމުން ދަނީ ސަރުކާރުގެ ސަބްސިޑީގެ ތެރެއިން ނޫނިއްޔާމު ސަރުކާރުގެ ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީން ކޭޝް ޕަމްޕް ކޮށްދެއްވައިގެން” ސައީދު ވިދާޅުވި އެވެ.
މިފްކޯއިން ފެލިވަރުގައި ދެ މަޝްރޫއެއް ކުރިއަށް ގެންދޭ
ކުރިން އެއް އަގެއްގައި މަސްވެރިން އަތުން މަސް ގަތުމުގެ ސަބަބުން މިފްކޯއަށް ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބެމުން ދިޔަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި މަހުގެ އަގު ކިތަންމެ މައްޗަށް އުފުލުނަސް މަސްވެރިންނަށް އޭގެ ފައިސާ ނުލިބުމުގެ ކަންބޮޑުވުންވެސް ކުރިން އޮތެވެ. މިހާރު ފައިސާ ދޫކުރާ އުސޫލާއެކު މަސްވެރިންނަށް ހަމަ އަގެއް ލިބުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެ އެވެ.
މީގެ ކުރިން މަސްވެރިންނަށް ފައިސާ ދޫކުރުމަށް އަހަރެއް ދެ އަހަރުވެސް ހޭދަވި އެވެ. މިހާރު މި ފަރަގު ކުޑަކުރެވި މަހަކަށްވުރެއް ގިނަ ދުވަހުގެ ބެކްލޮގު ނޯންނަކަން ސައީދު ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.
ސިނާއަތް ކުރިއަރުވަން މަޝްރޫއުތަކެއް
ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ޞާލިހުގެ ސަރުކާރުގައި އިންޑިއާއާއިއެކު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގެ މަޝްރޫއެއް ފެށި އެވެ. މިސަރުކާރުން މި މަސައްކަތް ކުރިއަށް ދިޔުމުގެ ދުވެލި ވަނީ ހަލުވި ކޮށްފަ އެވެ. ސައީދު ވަނީ މިކަމުގެ ތަފްސީލުތައްވެސް ހިއްސާކޮށްދެއްވައިފަ އެވެ.
“ފެލިވަރުގަ އަލަށް ހިއްކާފަ އޮތް ސަރަހައްދުގަ މިފްކޯއިން ޕްލޭންކޮށްފަ އިންނާނީ ބްރައިން ފްރީޒް ކުރެވޭގޮތަށް އެތަން ތައްޔާރުކޮށްފަ އެތަނުގަ 4000 މެޓްރިކް ޓަނުގެ ކޯލްޑް ސްޓޯރޭޖެއް ގާއިމް ކުރުމަށް”
މިމަޝްރޫއު ކުރިއަށް ދަނީ އިންޑިއާ ސަރުކާރުގެ ލައިން އޮފް ކްރެޑިޓްގެ ދަށުން އެގްޒިމް ބޭންކުން ފައިސާ ނަގައިގެންނެވެ. މި މަޝްރޫއުގެ އިތުރުން ފެލިވަރުގައި ކޭނަރީ އެކްސްޕޭންޑު ކުރުމަށް ޗައިނާގެ ކުންފުންޏަކުން ކުރިއަށް ގެންދާ މަޝްރޫއުގެ މަސައްކަތްތައްވެސް ސައީދު ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ. މި ދެ މަޝްރޫއު ނިމުމުން މިފްކޯގެ މަސައްކަތްތައް މިހާރަށްވުރެއް ރަނގަޅުވެ މަސްވެރިންނަށް އޭގެ ފައިދާ ކުރާނެކަމަށް އޭނާ ވަނީ ވިދާޅުވެފަ އެވެ. ސަރުކާރުން ދަނީ މި މަޝްރޫއުތައް އަވަހަށް ނިންމުމަށް އިންޑިއާ އަދި ޗައިނާއާއިއެކުވެސް މަޝްވަރާ ކުރަމުންނެވެ.
މިފްކޯއިން ދަނީ މަސްވެރިންނާއި ވަރަށް ގާތުން މަސައްކަތް ކުރަމުން
މީގެ އިތުރުންވެސް ފިޝަރީޒް މިނިސްޓްރީން އިސްނަގައިގެން މަސްވެރި ދޯނިތަކަށް އައިސް ލިބުމުގެ ދަތިކަން ހައްލު ކުރުމަށް ދޯނީގައި މަސް ފްރީޒް ކުރެވޭނެ ނިޒާމުތަކެއް ގާއިމްކުރަން ލޯނު އެހީތެރިކަން ދެމުން ދާކަންވެސް ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ. މި ނިޒާމު ގާއިމް ކުރުމުން ދޯނިތަކުން އައިސް ހޯދަން އަންދާ ތެލުގެ ހަރަދު ސަލާމަތްވެ ވަގުތުވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ސަލާމަތް ކުރެވިގެން ދާނެ އެވެ.
ހަމައެއާއެކު މިފްކޯއިން އެފްއެސްއެމްއާއި ގުޅިގެން ދޯނިތަކަށް ތެޔޮ ވިއްކުމުގައި ލުއިފަސޭހަ ގޮތްތަކެއް ހޯދައިދެމުން ދާކަންވެސް ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ. މިކަމުގައި މަސްވެރިންގެ ފަރާތުން ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ޝަކުވާތަކެއް ލިބެމުން ދާއިރު, މިފްކޯއަކީ ސީދާ ތެޔޮ ވިއްކާ ކުންފުންޏަކަށް ނުވުމާއި މިފްކޯއިން ދޯނިތަކަށް ތެޔޮ ވިއްކަނީވެސް އެފްއެސްއެމްއިން ތެޔޮ ގަނެގެންކަން ސައީދުގެ ބަސްތީގަތުމުގައި ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.
މިފްކޯގެ އަމާޒަކީ ކުރިއަށް ގޮތް މުސްތަގުބަލުގައި ކުންފުނިން ފައިދާ ހޯދުމެވެ. ހާއްސަކޮށް ކުންފުންޏަށް ލިބެމުންދިޔަ ގެއްލުން ވީއެންމެ ބޮޑުތަނަކުން ކުޑަކޮށް އެފިޝެންޓު ގޮތެއްގައި ހިންގުމަށް ދިގު ރާސްތާ ޕްލޭނެއް އެކުލަވާލައި އެއަށް އަމަލު ކުރުމެވެ. މިކަމަށްޓަކައި ކުރިއަށް އޮތް އަހަރުތަކުގައިވެސް ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅާނެކަން ސައީދު ވަނީ ފާހަގަކުރައްވައިފަ އެވެ.
