މިފްކޯއަށްވުރެއް ހިދުމަތުން ދޮށީ އަހުމަދުގެ މަސްވެރި ހަޔާތް

މަސްވެރިކަމަކީ ދިވެހިންގެ ލޭނާރެވެ. މި މަސައްކަތަކީ ދިވެހި އިގްތިސޯދުގެ އެންމެ ދުވަސްވީ މަސައްކަތްވެސް މެ އެވެ. މަސްވެރިންގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 10 ވަނަ ދުވަސް ފާހަގަ ކުރާއިރު މިދުވަހު މަސްވެރިންގެ ވާހަކަ ތަންކޮޅެއް ބާރަށް އަހަރުމެން ދައްކަމެވެ. މަސްވެރިންނަކީ މަސް އޮޑިއަށް އަރައިގެން މަސް ބާނަން ކަނޑުމައްޗަށް ނިކުންނަ މީހާ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. މަސްވެރިންނަކީ މި ސިނާއަތަށް އެކި ގޮތްގޮތުން ހިދުމަތް ކުރާ މީހާވެސް މެ އެވެ.

Ads by STELCO

އިހުގެ ލަވައެއްގައި ކިޔާތީ އަހަމެވެ. މަސް އޮޑި މަހުން ލެފީމާ، މަސް ބައިން ގެއަށް ގެނައިމާ، މަސް ލާރިއަށް ހަދަނީ މަސްވެރިވި އަންހެނުންނެވެ. މި ބީދައިން އެ އަންހެނުންނަކީވެސް މަސްވެރިންނެވެ. މިއަދުގެ ހަރުފަތް ޕްރޮގުރާމުގައި މި ގެނަސްދެނީ މިފަދަ މަސްވެރިއެއްގެ ވާހަކަ އެވެ. އަންހެނެއް ނޫނަސް ޅެންވެރިޔާ ބުނާ ފަދައިން މަސް ލާރިއަށް ހެދުމަށް ގިނަ އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ހިދުމަތުގައި ދެމި ހުންނެވި ބޭފުޅެއްގެ ވާހަކަ އެވެ.

40 އަހަރަށްވުރެއް ގިނަ ދުވަހު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ހިދުމަތް ކޮށްދެއްވާފައިވާ އަހުމަދު އަބްދުالله

ޅ. ނައިފަރަށް އުފަން އަހުމަދު އަބްދުالله ގެ ހިދުމަތުގެ ދައުރު ފެއްޓެވި ގޮތް ކިޔައިދޭން މި ޖެހެނީ ސްކޫލު ދައުރުންނެވެ. އުމުރުން 10 އަހަރުގައި އަހުމަދު މާލެއަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލު ކުރެއްވި އެވެ. އަދި ތައުލީމު ހާސިލް ކުރެއްވުމަށް މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލާއި ގުޅިވަޑައިގެންނެވި އެވެ. 1976 ގައި އެ ސްކޫލުގައި އޯލެވެލް ހެދި ދަރިވަރުންގެ ތެރޭގައި އަހުމަދުވެސް ހިމެނިވަޑައިގެންނެވި އެވެ. ސްކޫލު ނިންމާފައި އަހުމަދުވެސް ރަށަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލު ކުރެއްވި އެވެ. އޭރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މައްޗަށް ކިޔެވެނީ އޯލެވެލްއާއި ހިސާބަށެވެ.

“އެހެން ގޮސް ދެން ރަށުގަ އުޅެނިކޮށް އަންގައިފި މަޖީދިއްޔާގަ ގްރޭޑު 11 އުފައްދައިފިޔޭ، އެހެންމަ ފާސްވެގެން ދިޔަ ހުރިހާ ކުދިން އަންނާށޭ”

އެ އަހަރު އޯލެވެލް ހެދި ވަރަށް ގިނަ ދަރިވަރުން ފާސްވެސް ވި އެވެ. ލިބިވަޑައިގެންނެވި ފުރުސަތުގައި އަހުމަދުވެސް މަތީ ސާނަވީ ތައުލީމު ހާސިލް ކުރެއްވުމަށް މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލާއި އަލުން ގުޅިވަޑައިގެންނެވި އެވެ. ދެ އަހަރު ތައުލީމު ހާސިލް ކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިކޮށް އޭލެވެލް އިމްތިހާނު ހެދުމުގެ ކުރިން މަޖީދިއްޔާ އަދި އަމީނިއްޔާ ސްކޫލުގައި ތިބި އެ ގްރޭޑުގެ ހުރިހާ ދަރިވަރުން ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ފޮނުވައިފި އެވެ. މި ހުރިހާ ދަރިވަރުން އަލުން މަތީ ސާނަވީ ތައުލީމު ހާސިލް ކުރަން ދެ އަހަރު ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ހޭދަކުރަން ޖެހިއްޖެ އެވެ. އެހެންކަމުން އަހުމަދުވެސް މަތީ ސާނަވީ އިމްތިހާނު ހެއްދެވީ ޕާކިސްތާނުގަ އެވެ.

ޑިގްރީއަށް ކިޔެވުމުގެ ފުރުސަތުވެސް އެ ދަރިވަރުންނަށް ދިނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ކިޔެވުން ފުރިހަމަ ކުރެވޭގޮތް ނުވަނީސް ހުރިހާ ދަރިވަރުން އަނބުރާ މާލެ އަންނަން ޖެހިއްޖެ އެވެ. އަހުމަދު ތައުލީމު ހާސިލް ކުރައްވަން ފެއްޓެވީ އިންޖިނިއަރިންގެ ދާއިރާއިންނެވެ. އަނބުރާ މާލެ ވަޑައިގެން އަހުމަދު ދެން ގުޅިވަޑައިގެންނެވީ ސަރުކާރު ވަޒީފާއަކާ އެވެ. އަހުމަދު ފުރަތަމަ ގުޅިވަޑައިގެންނެވީ ލޭންޑް ރަޖިސްޓްރޭޝަން ޑިވިޝަން ކިޔާ މުއައްސަސާ އަކާ އެވެ.

40 އަހަރަށްވުރެއް ގިނަ ދުވަހު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ހިދުމަތް ކޮށްދެއްވާފައިވާ އަހުމަދު އަބްދުالله

ރައީސް މައުމޫނު އަބްދުލް ގައްޔޫމުގެ ވެރިކަން ފެށުނީ ހަމަ އެ ދުވަސްވަރެވެ. މި ދުވަސްވަރު ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ހާއްސަ ޕްރޮޖެކްޓެއް ވޯލްޑް ބޭންކުގެ އެހީގައި ފެށި އެވެ. އަހުމަދު މި ސިނާއަތަށް ވަންނަވަން ދިމާވީ މި ޕްރޮޖެކްޓާއިއެކު އެވެ. މި ޕްރޮޖެކްޓުގައި މަސައްކަތް ކުރުމަށް އިގުރާރުގައި ސޮއިކުރެއްވުމަށްފަހު އިންޖިނިއަރިންގް ދާއިރާއިން މަތީ ތައުލީމު ހާސިލްކުރައްވަން ދެން އަހުމަދު ވަޑައިގެންނެވީ ރާއްޖެއިން ބޭރަށެވެ. ވަޑައިގެންނެވީ ސިންގަޕޫރަށެވެ.

މަސްވެރިކަމުގެ ޕްރޮޖެކްޓުގެ ދަށުން ރާއްޖޭގެ ދެ ސަރަހައްދެއްގައި ދެ ބާޖެއް ބަހައްޓައި މަސްވެރިކަމުގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ އެވެ. ކަން ދިމާކުރި ގޮތުން އަހުމަދު އެންމެ ފުރަތަމަ މަސައްކަތް ކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގެންނެވީ އޭނާގެ އުފަން ރަށާވެސް ކައިރީގައި އޮތް ޅ. ފެލިވަރުގަ އެވެ. އޭރު މިފްކޯއެއް ނުއުފައްދަ އެވެ. އޭރު އެސްޓީއޯގެ ދަށުގައި އޮންނަނީ ފިޝަރީސް ޕްރޮޖެކްޓްސް ކޮމްޕްލިމެންޓޭޝަން ޑިޕާޓްމެންޓެވެ. ފެލިވަރު ހިންގަނީ މި ޑިޕާޓްމެންޓުގެ ދަށުންނެވެ. އޭރު ކޭނިންގް މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔަ ފެލިވަރު އޮތީ ވަރަށް ބޮޑަށް ވީރާނާވެފަ އެވެ. އެހެންވެ ދިވެހި ސަރުކާރުން އެހެން ބޭރުގެ ސަރުކާރުތަކުގެ އެހީގައި މަސްވެރި ސިނާއަތުގެ މަޝްރޫއުތަކެއް ފެށި އެވެ. އަހުމަދު ވަރަށް ތަފްސީލުކޮށް މި ވާހަކަތައް ހިއްސާ ކުރެއްވި އެވެ. ފެލިވަރުގައި މަސް ގަނޑުކުރާ ނިޒާމު ގާއިމް ކުރަން ފެށުމާއި، ދޯނިތަކުން މަސް ބަރު ކުރުމަށް ފެލިވަރަށް އަންނަ ބޯޓުތައް ބަނުމުގެ މަސައްކަތުގެ ތެރޭގައި އަހުމަދު މަސްއޫލުވެލެއްވި އެވެ. އޭރު އޭނާ އަދާކުރައްވަމުން ގެންދެވީ މެކޭނިކް އިންޖިނިއަރެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.

40 އަހަރަށްވުރެއް ގިނަ ދުވަހު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ހިދުމަތް ކޮށްދެއްވާފައިވާ އަހުމަދު އަބްދުالله

އޭގެ ފަހުން މިއަދާއި ހަމައަށް 42 އަހަރު ވެގެން ދިޔައިރު އަހުމަދަކީ ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް އައި އިންގިލާބީ ބަދަލުތައް ދެކެވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. މި ބަދަލުތަކާއި ގުޅޭގޮތުން އަހުމަދު ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވި އެވެ. މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް އަހުމަދު ހިދުމަތް ކުރައްވަން ފެއްޓެވީ އާދައިގެ މުވައްޒަފެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އޭގެ އަހަރުތަކެއް ފަހުން މިފްކޯ އުފެދި ކުންފުނީގެ މެނޭޖަރު ލެވެލްއަށް ޕްރޮމޯޓުވެ މިހާރު އޭނާ ހުންނެވީ ކޮންސަލްޓެންޓެއްގެ މަގާމުގަ އެވެ. 

“ލިބެން ހުރި އެއްޗެއްސަށް ބަލާއިރު ޓެކްނޮލޮޖީގެ ރޮނގުން އަޅުގަނޑުމެން މަސައްކަތް ފެށި އިރާ އަޅާ ބަލާއިރު ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިއަރާފަ. ހާއްސަކޮށް މެޝިނަރީޒް”

އެ ޒަމާނުގައި ގިނަ މަސައްކަތްތައް ކުރަން ޖެހެނީ އަތުންނެވެ. މިސާލަކަށް ވޭލު ބާރު ކުރުމާއި ކަންކަން އެޒަމާނުގައި ކުރަން މީހުން ތިބެ އެވެ. މިހާރު މިކަންކަން ހުރީ ކޮމްޕިއުޓަރައިޒް ކުރެވިފަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ކޮމިއުނިކޭޝަންގެ ދާއިރާއަށްވެސް ބަދަލުތަކެއް އައިސްފި އެވެ. އެ ޒަމާނުގައި މައްސަލައެއް ދިމާވެއްޖެނަމަ އިންޖިނިއަރުން އެތަނަށް އައިސް ބަލަން ޖެހެ އެވެ. އަދި އަންނަންދެން މަޑު ކުރަންވެސް ޖެހެ އެވެ. އެކަމަކު މިހާރު ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ތިއްބަވާ މާހިރުންނާއި ވީޑިއޯ ކޯލެއްގެ ޒަރިއްޔާއިން މައްސަލަ ހައްލު ކުރުމަށް އެހީ ހޯދެ އެވެ.

އަހުމަދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް އެންމެ ގިނަ ފައިސާ ވަންނަނީ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުން ނޫން ވިޔަސް މަސްވެރިކަމަކީ ދިވެހިންނާއި ވަރަށް ބޮޑަށް ގުޅިފައިވާ މަސައްކަތެކެވެ. ސަބަބަކީ އެންމެ އިހުއްސުރެއް ފެށިގެން ސީދާ ރައްޔިތުންގެ ޖީބަށް ފައިސާ ވަންނަ މަސައްކަތަކަށް ވެފައި އޮތީ މަސްވެރިކަން ކަމަށެވެ. އަހުމަދުގެ ހިތްޕުޅުގައި މަސްވެރިކަމާއި ގުޅޭ މަސައްކަތްތަކަށް ހާއްސަ ގަދަރެއް ދެވެނީވެސް މި ސަބަބަށްޓަކަ އެވެ.

އަހުމަދު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ހިދުމަތް ކުރައްވަން ފެއްޓެވި ދުވަސްވަރަކީ މުޅިން އަލަށް ރާއްޖެއިން ބޭރަށް މަސް އެކްސްޕޯޓު ކުރައްވަން ފެށި ދުވަސްވަރެވެ. އެ ދުވަސްވަރު މަސްވެރިން މަހަށް ދަނީ ވަރަށް ކުދި ދޯނިތަކުގަ އެވެ. ގިނަ ދޯނިތަކުގައި އިންޖީނުވެސް ނުހުރެ އެވެ. އިންޖީނު ހުއްޓަސް ބައެއް ދޯނިތަކުގައި ރިޔާވެސް ހުއްޓެވެ. އެއީ އިންޖީނުތަކުގެ ކުޑަކަމުންނާއި ތެލުގެ ހަރަދަށްވެސް ބަލައިފަ އެވެ. މަސްވެރިކަމުން ލިބޭ ނަފާ ބޮޑުވާން ފެށުމުން މަސްވެރިން ބާނާ މަސްވެސް ގިނަ ވެއްޖެ އެވެ. އަދި ވަގުތުން މަސް ކިރޭނެ ނިޒާމު ހަމަޖެހުމާއިއެކު މި ސިނާއަތަށް އިންގިލާބީ ބަދަލުތައް އަންނަން ފެށި އެވެ.

40 އަހަރަށްވުރެއް ގިނަ ދުވަހު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ހިދުމަތް ކޮށްދެއްވާފައިވާ އަހުމަދު އަބްދުالله. އޭނާއަށް ވަނީ ދައުލަތަށް ގިނަ ދުވަހު ހިދުމަތް ކުރެއްވުމުގެ ގައުމީ އިނާމުވެސް ލިބިވަޑައިގެންފައި.

ދެން ދޯނިތައް ބޮޑުކުރަން ފެށި އެވެ. އެކަމަކު ދޯނި ބޮޑުވަމުން ދާ ވަރަކަށް އެ އަޅާފައި ބާއްވާ ބަންދަރުތައްވެސް ފުންކުރަން ޖެހިއްޖެ އެވެ. ސަރުކާރުން މަޝްރޫއުތައް ފަށައި ފަޅު ފުންކުރުމުގެ މަސައްކަތްތައްވެސް ކުރިއަށް ގެންދިޔައީ 1980ގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގަ އެވެ. އައި ބަދަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަހުމަދު އެހެން ކަމެއްވެސް ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ. މަސްވެރިކަން ކުރާ ދޯނިތަައް މިހާރު ވަނީ ސަފާރީ ބޯޓުތަކާއި އެއް ފެންވަރަށް ބޮޑުކޮށް، ތަރައްގީ ކޮށްފަ އެވެ. މީގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ދޯނިފަަހަރު ގެންގުޅުމުގައިވެސް ހަރަދު ބޮޑުވެއްޖެ އެވެ. އަހުމަދު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި މިކަންކަން ބެލެންސް ކުރަން ޖެހެ އެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ ލިބޭ އާމްދަނީއާއި ކުރަންޖެހޭ ހަރަދުތައް ދެކޮޅު ނުޖެއްސޭނެ އެވެ.

ހަމަ އެއާއެކު މަސްވެރިން އުފެއްދުމާއި ތަރައްގީ ކުރުންވެސް މުހިންމު ކަމަށް އަހުމަދު ދެކެވަޑައިގަންނަވަ އެވެ. މިފްކޯއިން މަސްވެރިން ތަމްރީނު ކުރުމަށް މިހާރަށްވުރެއް ބޮޑަށް މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭކަމަށް އަހުމަދު ދެކެވަޑައިގަންނަވަ އެވެ.

“އަޅުގަނޑުގެ ބަލި ހާލަތު ތަން ދިން މިންވަރަކުން މި ސިނާއަތަށް އަދިވެސް ހިދުމަތް ކުރުމުގައި ދެމި ހުންނާނަން”

އަހުމަދުގެ ހިތު ލޯބި އަދިވެސް އޮންނެވީ މަސްވެރިކަމަށެވެ. އޭނާއަށް ވަނީ މިދާއިރާއަށް ހިދުމަތް ކުރުމުގެ ރޮނގުން ގައުމީ އިނާމުވެސް ލިބިވަޑައިގެންފަ އެވެ. މިވަގުތު އަހުމަދަކީ މިފްކޯގެ އެންމެ ގިނަ ދުވަސްވީ އެއް ހިދުމަތްތެރިޔާވެސް މެ އެވެ. ފަހަތަށް އެނބުރިވަޑައިގެން ބައްލަވާއިރު ކޮންސަލްޓެންޓަކާއި ހަމައަށް އޭނާ ކުރެއްވެވި ދަތުރާއިމެދު އޭނާ ފަހުރުވެރިވެވަޑައިގަންނަވަ އެވެ. އަދި މި ދަތުރުގައި އާއިލާގެ ފަރާތުން ލިބުނު އެއްބާރުލެއްވުމާއި ހިތްވަރު އަހުމަދު ފާހަގަކުރައްވަ އެވެ.