ދުނިޔޭގެ އިޤްތިޞާދީ ރަސްކަމަށް ޑޮލަރު އައީ ކިހިނެއް؟
ޑޮލަރުގެ ތާރީޚް
އެމެރިކާގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ކަރުދާސް ފައިސާ ބޭނުންކުރުމުގެ ތާރީޚަކީ މީލާދީން 1690ވަނަ އަހަރު ކަމަށް ތާރީޚީ ފަތްފުށްތަކުން އެނގެއެވެ. އެއީ މެސަޗޫސެޓްސް ބޭ އިސްތިއުމާރުކޮށްގެން އުޅުނު ދުވަސްވަރު ބޭނުން ކުރަން ފެށި ނޫޓްތަކެވެ. މި ނޫޓުތައް ބޭނުންކޮށްފައި ވަނީ އަސްކަރީ އޮޕަރޭޝަންތަކަށް ފަންޑުކުރުމަށެވެ.
1776 ވަނަ އަހަރު، މިނިވަންކަމުގެ 9 ދުވަސް ކުރިން އެމެރިކާގައި ފުރަތަމަ ފަރަހަށް 2 ޑޮލަރުގެ ބިލެއް ތަޢާރަފު ކުރެވުނެވެ. އޭގެ ނުވަ އަހަރު ފަހުން 1785ވަނަ އަހަރު އެމެރިކާއިން ރަސްމީކޮށް ޑޮލަރުގެ ނިޝާން ބޭނުންކޮށް ރަސްމީ ކަރުދާސް ފައިސާ ބޭނުން ކުރަން ފެށިއެވެ. ޑޮލަރު ނިޝާނަކީ ގަ ސްޕެނިޝް ފައިސާ ޕެސޯގެ މިސާލަކަށް ބަލައިގެން ހަދައިފައިވާ ނިޝާނެކެވެ.
1863ވަނަ އަހަރު ސަރުކާރުން ވަނީ ކޮންޓްރޯލަރ އޮފް ދަ ކަރަންސީ (އޯ.ސީ.ސީ)ގެ އޮފީހާއި ނޭޝަނަލް ކަރަންސީ ބިއުރޯގެ ނަމުގައި އޮފީހެއް އުފައްދައިފައެވެ. މި ދެ އެޖެންސީގެ މަސައްކަތަކީ އައު ނޫޓްތައް ނެރެ، ފައިސާ މެނޭޖް ކުރުމެވެ. ސެންޓްރަލައިޒްޑް ޕްރިންޓިން ފެށެނީ 1869ވަނަ އަހަރު ބިއުރޯ އޮފް އެގްރިގޭޓިން އެންޑް ޕްރިންޓިންގައި ހުޅުވުމާ އެކުއެވެ. އޭގެ ކުރިން އަމިއްލަ ކުންފުނިތަކުން ފައިސާ ޗާޕްކޮށްގެން ސަރުކާރަށް ދިޔައީ ވިއްކަމުންނެވެ.
1890ވަނަ އަހަރު އެމެރިކާގެ ޓްރެޒަރީއިން އެ ޤައުމުގެ ލީގަލް ޓެންޑަރއަކީ ޑޮލަރު ކަމުގައި ނިންމިއެވެ. އެއީ އަދި މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގޭ ފަދައިން، ފެޑެރަލް ރިޒަރވްއާއި މިހާރު ބޭނުން ކުރަމުން އަންނަ ޑޮލަރު އުފެއްދުމުގެ 10 އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސް ކުރިންނެވެ.
ގޯލްޑް ސްޓޭންޑަޑް
1913ވަނަ އަހަރުގެ ފެޑެރަލް ރިޒާވް އެކްޓްގެ ސަބަބުން ފެޑެރަލް ރިޒާވް ބޭންކެއް އެމެރިކާގައި އުފެއްދިއެވެ. ސަބަބަކަށްވީ ވަކިވަކި ބޭންކުތަކުން ނެރެފައިވާ ފައިސާގެ ނޫޓުތަކުގެ އަގު ބަދަލުވަމުންދާތީއެވެ. އެ ދުވަސްވަރަކީ އެމެރިކާގެ އިޤްތިޞާދު ވަރަށް ކުރިޔަށް ޖެހިލި ދުވަސްވަރެކެވެ. ކުރިން އެންމެ ބޮޑު އިޤްތިޞާދުގެ ގޮތުގައި އޮތް އިނގެރޭސިވިލާތުގެ އިޤްތިޞާދުގެ މައްޗަށް އެމެރިކާއިން ކުރި ހޯދި ނަމަވެސް، ދުނިޔޭގެ ވިޔަފާރި އޭރު އޮތީ އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ވަށައިގެން މަރުކަޒުވެފައެވެ. މާނައަކީ އެމެރިކާގައި ވެސް ބޭރު ޤައުމުތަކާ އެކު މުއާމަލާތް ކުރުމަށް ބޭނުން ކުރަމުން ދިޔައީ އިނގިރޭސިންގެ ޕައުންޑެވެ.
ކުރިއަރައިފައިވާ ގިނަ ޤައުމުތަކުން ކަރަންސީ އެކްސްޗޭންޖް ސްޓެބިލައިޒް ކުރުމަށް ކުރާ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި އެޤައުމުތަކުގެ ފައިސާ ރަނަށް ޕެގްކޮށްފައި ވެއެވެ. މާނައަކީ ފައިސާގެ އަގު ރަނާ ގުޅުވުމެވެ. ތިލަކޮށް ދަންނަވާ ނަމަ، ފައިސާގެ އަސާސީ އަގު ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަދަކަށް ރަނަށް ބަދަލުކުރެވޭ އެއްޗަކަށްވާ ހެދުމެވެ.
އެކަމަކު 1914ވަނަ އަހަރު ފުރަތަމަ ބޮޑު ހަނގުރާމަ ފެށުނު އިރު، ގިނަ ގައުމުތަކުން ވަނީ ކަރުދާސް ފައިސާއިން އަސްކަރީ ހަރަދުތައް ދެއްކުމަށް ރަނުގެ މިންގަނޑު ބޭނުންކުރުން ހުއްޓައިލައިފައެވެ. އެއާ އެކު އެ ގައުމުތަކުގެ ފައިސާގެ އަގު ދަށަށް ދިޔައެވެ. ނަމަވެސް، ދުނިޔޭގެ އެންމެ ކުރިއަރައިފައިވާ ފައިސާގެ މަގާމު ދެމެހެއްޓުމަށް ޓަކައި، ރަނުގެ މިންގަނޑުގައި ހިފަހައްޓައި، ހަނގުރާމައިގެ ތިންވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް އިނގިރޭސިވިލާތުން ދަރަންޏަށް ފައިސާ ނެގި ތަން ފެނުނެވެ.
ދަ ބްރެޓަން ވުޑްސް އެގްރީމެންޓް
ފުރަތަމަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގައި ވެސް ކަންތައް ކުރި ފަދައިން، ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ ތެރެއަށް ވެސް އެމެރިކާއިން ވަނީ ހަނގުރާމަ ފެށުނު ފަހުންނެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ތެރެއަށް ވަނުމުގެ ކުރިން އެމެރިކާއިން ވަނީ ހަތިޔާރާއި އެހެނިހެން މުދާ ސަޕްލައިކުރާ މައި ސަޕްލަޔަރެއްގެ ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރިވެފައެވެ. ހަނގުރާމަ ނިމުނު އިރު ދުނިޔޭގެ އެންމެ ގިނަ ރަނުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ އެމެރިކާ ކަމުގައި ވިއެވެ. ސަބަބަކީ، އެމެރިކާއިން ހަތިޔާރު ވިއްކައިފައި ވަނީ ރަނަކީ ފައިސާ ކަމަށް ބަލައިގެން ކަމަށް ވުމެވެ، ހަނގުރާމައިގައި ރަނުގެ ބޭނުންކޮށް، އަސްކަރީ ހަތިޔާރާއި އެހެނިހެން ވިޔަފާރިތައް ގިނަ ޤައުމުތަކުން ކުރުމުން، ބައެއް ޤައުމުތަކުގެ ރަނުގެ ރިޒާވް މުޅިންހެން ހުސްވިއެވެ. އެއާ އެކު، ރަނުގެ މިންގަނޑަށް ރުޖޫއަވުމަކީ ނާދިރު ކަމަކަށްވެ، ފައިސާ ރަނަށް ޕްލެޖްކޮށްފައި އޮތުން ނިމުމަކަށް ގެންނަން މަޖުބޫރުވިއެވެ.
އެމެރިކާއިން ދަނޑިވަޅުގެ ބޭނުން ހިފީ މިހާ ހިސާބުންނެވެ.
44 ގައުމެއްގެ މަންދޫބުން 1944ވަނަ އަހަރު ނިއު ހެމްޕްޝަޔާގެ ބްރެޓަން ވުޑްގައި ބައްދަލުކޮށް، އެއްވެސް ގައުމަކަށް ގެއްލުން ނުވާނެ ގޮތަށް ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް މެނޭޖްކުރެވޭނެ ނިޒާމެއް އެކުލަވައިލާން ނިންމިއެވެ. އެ ވަފުދުން ނިންމީ ދުނިޔޭގެ ފައިސާތައް ދެން ރަނާ ނުގުޅި، އެމެރިކާއަށް ޕެގް ކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. ސަބަބަކީ ދުނިޔޭގެ ރަނުގެ ބޮޑު ރިޒާވެއް އެމެރިކާގައި އޮތުމުންނެވެ.
ދަ ބްރެޓަން ވުޑްސް އެގްރީމެންޓްގެ ނަމުން ނަން ދެވިފައިވާ އިންތިޒާމްގެ ދަށުން، މަރުކަޒީ ބޭންކުތަކުގެ ބާރު އުފައްދައި، އެ ބޭންކުތަކުގެ ކަރަންސީއާއި ޑޮލަރާ ދެމެދު ފިކްސްޑް އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް ހިފެހެއްޓޭނެ ގޮތަށް ވަނީ ހަމަޖައްސާފައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އެމެރިކާއިން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ އަގު ގެންގުޅޭނީ ރަނުގެ ޑިމާންޑަށް ބެލުމަށް ފަހުގައި ކަމަށް ކަނޑައެޅިއެވެ.
ޤައުމުތަކުގެ ކަރަންސީތަކުގެ މައްޗަށް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ކޮންޓްރޯލެއް މި އެގްރީމެންޓްގެ ތެރެއިން ލިބުނެވެ. މިގޮތުން އެ ޤައުމުތަކުގައި އަމިއްލަ ފައިސާގެ އަގުތައް، ޑޮލަރުގެ ނިސްބަތުން ވަރަށް ބޮޑަށް ބަލިކަށިވެގެން ނުވަތަ ވަރަށް ވަރުގަދަވެގެން ދިޔަ ޙާލަތްތަކުގައި، މަނީ ސަޕްލައި ރެގިއުލޭޓް ކުރުމަށް އެމީހުންގެ ފައިސާ ގަނެ ނުވަތަ ވިއްކައިލެވިދާނެއެވެ.
އެމެރިކާ ރިޒާވް ކަރަންސީއަކަށް
ރިޒަރވް ކަރަންސީއަކީ، މަރުކަޒީ ބޭންކެއް ނުވަތަ ޓްރަޝަރީއެއްގައި، އެ ޤައުމެއްގެ ރަސްމީ ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް ރިޒަރވްގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ބޭރު ފައިސާއެވެ. ޤައުމުތަކުގެ ރިޒަރވް ހިފެހެއްޓިފައި ހުރީ، ވަރަށް ގިނަ ސަބަބުތަކާ ހުރެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އިޤްތިޞާދީ ހީނަރުކަމާއި، އިމްޕޯޓަށް ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާއާއި، ޚިދުމަތުގެ ދަރަންޏާއި، އަމިއްލަ ފައިސާގެ އަގު މަތީގައި ހިފެހެއްޓުން ހިމެނެއެވެ. މިއަދު ދުނިޔޭގެ ހުރިހައި ޤައުމެއްގައި ކަހަލަ ގޮތަކަށް ބޭނުން ކުރަމުން އަންނަ ރިޒާވް ކަރަންސީއަކީ ޑޮލަރެވެ.
ދުނިޔޭގެ ރިޒާވް ކަރަންސީގެ ތާޖު ރަސްމީކޮށް އެމެރިކާ ޑޮލަރަށް ލިބުނީ ބްރެޓަން ވުޑްސް އެގްރީމެންޓުގެ ސަބަބުންނެވެ. ރަނުގެ ރިޒާވްގެ ބަދަލުގައި އެހެން ޤައުމުތަކުން ޑޮލަރު ރައްކާކުރާނެ ތަނެއް ބޭނުންވެގެން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ރިޒާވް އެއްކުރިއެވެ.
ރަނުގެ ރިޒާވްގެ ބަދަލުގައި އެހެން ގައުމުތަކުން ވަނީ އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ރިޒާވް އެއްކުރަން ފެށީ އޭގެ ފަަހުންނެވެ. އަދި ޑޮލަރު ރައްކާކުރާނެ ތަނެއް ބޭނުންވުމުން، އެހެން ޤައުމުތަކުން އެމެރިކާގެ ޓްރެޒަރީ ސެކިއުރިޓީޒް ގަންނަން ފެށިއެވެ. އެއީ ޑޮލަރު ރައްކާތެރި ކަމާއެކު ބެހެއްޓުމަށް ޓަކައެވެ.
އޭގެ ފަހުން ވިއެޓްނާމް ހަނގުރާމައާއި ގްރޭޓް ސޮސައިޓީގެ ދާޚިލީ ޕްރޮގްރާމްތަކަށް ޚަރަދުކުރުމަށް ކުރަން ޖެހޭ ޑެފިސިޓް ޚަރަދުތައް އިތުރުވުމާ އެކު، ކަރުދާސް ފައިސާ އެމެރިކާގައި ދައުރުވާ ނިސްބަތް ދެގުނަވިއެވެ. އެއާ އެކު، ޑޮލަރުގެ ސްޓެބިލިޓީއާ މެދު ކަންބޮޑުވުންތައް އިތުރުވަމުން ދިއުމާ ގުޅިގެން، ޑޮލަރުގެ ރިޒާވް ރަނަށް ބަދަލުކުރަން ގައުމުތަކުން ފެށިއެވެ.
މިކަން ހުއްޓުވުމަށް އެމެރިކާގެ އޭރުގެ ރައީސް ރިޗަރޑް ނިކްސަން ތެދުވިއެވެ. އަދި ރަނަށް ޑޮލަރު ޕެގްކޮށްފައި އޮތް އޮތުން ނިމުމަކަށް ގެނެސް، ރަނުން ޑޮލަރު ޑިލިންކް ކުރިއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން މިއަދު ފެންނަން ހުރި ފްލޯޓިން އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓްތަކަށް މަގުފަހިވެގެން ދިޔައެވެ.
ޑޮލަރުގެ ބާރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުތަކުގައި އެންމެ ބާރު ގަދަ ކަރަންސީއަކީ ޑޮލަރު ކަމަށްވި ނަމަވެސް އަދި ދުނިޔޭގެ އިޤްތިޞާދު ޑޮލަރަށް ބަރޯސާވެފައި އޮތް ނަމަވެސް، ޑޮލަރަކީ ދުނިޔޭގައި 10 ވަނައަށް އެންމެ އަގު ބޮޑު ފައިސާއެވެ. ދުނިޔޭގެ އަގުބޮޑު ފައިސާގެ ގޮތުގައި ކުވައިތު ދީނާރު ރޭންކް ކުރެވިފައިވާއިރު އިނގިރޭސި ޕައުންޑާއި ޔޫރޯއަށް ލިބިފައވަނީ ފަސް ވަނަ އަދި އަށްވަނައެވެ.
