ރައްޔިތުންގެ ތަޅުމުގައި ގުގުމަން ޖެހޭ ވާހަކައަކީ ސަބާ މިދައްކާ ވާހަކަތައް ނޫންތޯ؟

މި އާޓިކަލް ލިޔުނު ފަރާތަށް އައްސަރިބަހާ ސާބަސް ދަންނަވަމެވެ. މި ލިޔެވެނީ ކޯޗެއްކަން ނޭގޭހާލުގައިވެސް މީހުން ކިޔާހާ އެއްޗެއް “ޢާއިޝަތު އަރީނާ” މިގޮތަށް ލިޔަމުން ގެންދަންޏާ، ތިބޭފުޅާ ދައްކާވާހަކައިގެ އެއްވެސް އަސްލެއްނެތްކަމާއި އިތުބާރު ގެއްލޭނެއެވެ. ވީމާ ކުރިމަގުގައި ތިބޭފުޅާ ލިޔުއްވާއިރު މީހުން އަދި ކޮންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކި ކަމުގައި ވިޔަސް އޭގެ ހަގީގަތަކީ ކޮބާތޯ ބަލާލާ، އޭނާ އެދައްކަނީ ހަމަތެދު ވާހަކަތޯ ބަލާލުމަކީ މިފަދަ އާޓިކަލް ލިޔާ ފަރާތް ތަކުގެ އިންސާނީ ޒިންމާއެއްކަމުގައި އަޅުގަޑަށް ލަފާކުރެވެއެވެ.
އަދި، އަޅުގަނޑަށް ލަފާކުރެވޭގޮތުގައި މިއާޓިކަލް ލިޔުމުގެ މަޤްޞަދަކީ ރައްޔިތުން މަޖްލިސްގެ އައްޑޫމީދޫ ދާއިރާގެ އެމް.ޑީ.ޕީ ޕްރައިމަރީއަށް، މުހައްމަދު ސަބްރީ (ސަބާ) ކުރިމަތިލާފައިވާތީ، މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލަ ހައްލުކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން މީނާ ދައްކާފައިވާ ވާހަކަތަށް ގިނަ ބަޔަކާއި ހަމައަށް ފޯރުކޮށްދިނުން ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ވޯޓްލިބޭނެކަމަށް އުންމީދުކޮށްގެން ކަމުގައިވެސް އަޅުގަނޑަށް ހީވެއެވެ.
ހަގީގަތުގައި، މިގޮތަށް މިކަންކަން މިކުރަނީ ގަސްތުގައި ބަޔަކަށް އޮޅުވާލުމުގެ ނިޔަތުގައި ކުރާކަމެއްކަމަށް ލަފައެއްނުކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް މަޤްޞަދަކީ އޮޅުވާލައިގެންވެސް ވޯޓް ހޯދުން ކަމުގައިވާނަމަ މީނާއަށް ފުންނާބު އުސް ޕޮލިޓީޝަނަކަށް ވެވިދާނެކަމަށް ފެނެއެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ލަފާކުރެވޭ ގޮތުގައި “ސަބާ” މަސްތުވާ ތަކެއްޗާއި ގުޅޭގޮތުން ފާޅުކުރި ހިޔާލު ކަމަށް ބުނެ މިއާރޓިކަލް ގައި ބަޔާންކޮށްފައި ހިޔާލް ތަކަކީ އަސްލު ސަބާގެ އަމިއްލަ ވިސްނުމަކަށްވެސް ނުވެދާނެއެވެ. ވުން އެންމެ އެކަށީގެންވަނީ ބަޔަކު ދެއްކިވާހަކަތަކެއް، ނޫނީ ރާއްޖޭގައި ތިބި ލަފާދެއްވާ މާހިރުންކައިރިން ހޯދި ލަފާފުޅު ތަކެއް ސަބާ ބަޔާން ކުރީކަމަށެވެ. އެހެން ކަމަށްވާނަމަ އެމާހިރުން ހަގީގަތެއްނެތް ވާހަކަތަކެއް ސަބާ އަށް ކިޔާދިނީ ކީއްވެބާއެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ލަފާކުރެވެނީ ސަބާ އަށް ލަފާދެއްވާ ފަރާތްތަކަށްވެސް އަސްލު ހަގީގަތް އެގިނުލައްވަނީ ހެންނެވެ. ނޫންނަމަ އެފަދަ ބޮޑު ދޮގު ތަކެއް ހަދަންވީ ކީއްކުރަންބާއެވެ. ހަގީގަތަކީ މިފަދަ ލަފާދޭ މީހުން ރާއްޖޭގައި ވަރަށް ގިނައެވެ. ގަބޫލް ކުރާމީހުން އަދި މާގިނައެވެ. އަދި ރައްޔިތުންވެސް ބަރޯސާވަނީ މިފަދަ މީހުންނަށެވެ. އެންމެ ފަހަރަކުވެސް އެދައްކަވާ ވާހަކަތަކުގެ ތެދު ދޮގު ސާފުކޮށްލާ ހާގީގަތް ހޯދާލުމަކީ އެހާމުހިއްމު ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. މިއީވެސް ގޯސްގޮތެއްނޫނެވެ. އިގްނޮރަންސް އިޒް ބްލިސް އޭ ބުނެއުޅެއެވެ.
މިފަދަ ކޮންމެ ކަމަކަށް އަހަރުމެން އިންސާނުން ސުވާލުކުރަން ދަސްކުރުން ރަގަޅުވެދާނެބާއެވެ. މީހުންދައްކާހާ ވާހަކައެއް ގަބޫލްކޮށް ބަސްއެހުމަކީ އަހުލާގު ރަގަޅު ވުންބާއެވެ. އިލްމީ އަލީގައި ސުވާލު އުފައްދާ އޭގެ ހަޤީޤީ ރަގަޅު ޖަވާބު ހޯދުމަކީ ތިމާގެ ޒިންމާއެއް ކަމުގައި ދެކުންއެއީ ބުއްދިވެރިގޮތެއްބާއެވެ. ބުއްދިވެރިގޮތަކީ ވީހާވެސް ޒިންމާ ނުނަގާ އުޅުން ކަމުގައިވުމަކީވެސް އެކަށީގެންވާކަމެކެވެ. ދެގޮތްވެސް ރަގަޅެވެ.
އާޓިކަލް ގައި ހުރި ދޮގު ވާހަކަތައް ނުވަތަ – ފެކްޓާއި – ހަގީގަތް – ރިސާޗް ކަރުދާހުގައި ހުރިގޮތާ ހިލާފަށް ލިޔެވިފައި ހުރިކަންކަން ފާހަގަ ކޮށްލާނަމެވެ. މިވާހަކަތައް މިގޮތަށް ތަކުރާރު ނުކުރާނެ ކަމަށް ދެކެމެވެ. އަދި މަޖްލިސް މެންބަރުކަމަށް ކުރިމަތިލާ ފަރާތްތައް ވެސް މިޔަށްވުރެ ޒިންމާދާރުވުމުން ފަހަރެއްގައި އެއީ ރަގަޅު ކަމަކަށްވެސް ވެދާނެއެވެ. ނުވެވެސް ދާނެއެވެ. އަދި މިބުނާ މާހިރުންވެސް ހަމައެކަނި ނޫސްވެރިންލިޔާ ސުރުހީ ކިޔުމުގެ ބަދަލުގައި، އަސްލު އެހަދާފައިވާ ރިސާޗްތައް ރަގަޅަށް ކިޔައިގެން ސަރުކާރަށާއި ޕްލޮސީތައް ހައްދަވާ ފަރާތްތަކަށް ލަފާދިނުމުން ފަހަރެއްގައި ރަގަޅުގޮތެއްވެސް ވެދާނެއެވެ. ނުވެވެސް ދާނެއެވެ. އެކަމަކު ދޮގުވާހަކަ، ނޫނީ ނޭގި ވާހަކަ ހަދައިގެން، ނުވަތަ ހީވާ އެންމެ ރަގަޅުގޮތަށް ވާހަކަ ދެއްކީ ކަމަކަށް އެއިރަކުން ނުވާނެއެވެ.
އާޓިކަލް ގައި ހުރި – ދޮގު – ހަގީގަތް އޮޅިފަ
– ސަބާ މިހެންބުނި ކަމަށް މި ލިޔުމުގައި ވެއެވެ. “އަޔަލަންޑް އަދި ނޯވޭ ފަދަ ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުގައި ޑްރަގްސްގެ ބަލިމަޑުކަން ކުޑަކުރީ ގާއިމުވެފައިވާ “އިންކްލިއުޝަނަރީ ހެލްތް” ނިޒާމާއި ސޯޝަލް ސޭފްޓީ ނެޓް (މީހުން ފަގީރުކަމުގެ ސަބަބުން އިތުރަށް ހާލުގައި ޖެހުމުގެ ކުރިން މީހާ ހިފާ ދާގަނޑު / އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަމުގެ ނިޒާމު) ގެތެރެއިންނެވެ.
o “އަޔަލަންޑް އަދި ނޯވޭ ފަދަ ކުރިއަރާފައިވާ އެއްވެސް ގައުމެއްގެ އެއްވެސް ސިޔާސަތަކުން ޑްރަގްސް ގެ ބަލިމަޑުކަން ކުޑަވެފައިވާ ކަމަށް އެއްވެސް ރިސާރޗަކުން ނުދައްކައެވެ.
o 20/2019 ގައި އަޔަރލޭންޑް ގައި ކުރެވުނު ފަސްވަނަ ނެޝަނަލް އެލްކޮހޮލް އެންޑް ސަރވޭގެ ރިޕޯޓުން ފެންނަނީ މުޅިން އެހެން މަންޒަރެކެވެ.
o ނޯވޭ ގައި އަލަށް ހެދި ޕޮލިސީގެ ދަށުން 4 އަހަރު ހިދުމަތްދީ، އެކަންކަމުގެ ނަތީޖާ ބެލުމަށް ކުރި ދިރާސާގައި އެގުނީ ރަލާއި މަސްތުވާ ތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުނާއި، އޯވަރޑޯޒް ވެގެން މަރުވާ މީހުން ގިނަވެފައި ވާކަމެވެ. އަދި ނޯވޭގެ ޑްރަގް ބޭނުންކުރުން ޑިކްރިމިނަލައިޒް ކުރާ ބިލް އަދިވެސް ފާހެއްނުވެއެވެ.
“ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާ އިން ވެސް މިހާރު ވަނީ މަސްތުވުމަށް ދެވިހިފުމަކީ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް ކުރިމަތިވާ ކަމެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައެވެ. ހަމަ މިއާއި އެކު ދުނިޔޭގެ ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުގައި ވެސް މި މައްސަލަ ހައްލު ކުރަން ހިފަނީ ސިއްހީ ނިޒާމާއި، އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަމުގެ ނިޒާމު ވަރުގަދަ ކޮށްގެންނެވެ. މިހާތަނަށް މި މައްސަލަ އަށް އެދެވޭ ހައްލެއް ގެނެވިފައިވާ ގައުމުތަކުން ނަތީޖާ ހާސިލުކުރީ މި އެޕްރޯޗަށް މަސައްކަތްކޮށްގެންނެވެ.”
o ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާއިން، މަސްތުވާ ތަކެއްޗަށް ދެވިހިފުމަކީ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް ކުރިމަތިވާ ކަންތައްތަކަކުން ވާކަމެއްކަމަށް ގިންތިކުރީ “މިހާރަކު” ނޫނެވެ.
o ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާއިން، މަސްތުވާ ތަކެއްޗާ ގުޅޭގޮތުން ކްލެސިފައި ކުރީ މަތީގައި ބުނާ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. އަދި ކްލެސިފައި ކުރީ މިހާރަކުވެސް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާއިން މަސްތުވާތަކެތީގެ އެޑިކްޝަން އަކީ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ އުދަނގޫއެއްގެ ގޮތުގައި ގިންތިކުރީ އިންޓަނޭޝަނަލް ކްލަސިފިކޭޝަން އޮފް ޑިޒީޒްސް (އައި.ސީ.ޑީ) ގެ 10 ވަނަ ރިވިޝަންގައެވެ. މި އައި.ސީ.ޑީ-10 ޝާއިރުކޮށްފައިވަނީ 1992 ވަނަ އަހަރުއެވެ. މީގެ 42 އަހަރު ކުރިންނެވެ. ސަބާ ބުނާކަމަށް ހާމަކޮށްގައި ލިޔުމުގައި “މިހާރު” ކަމަށް ބުނެވުނު ސަބަބެއްކަމަށް އަޅުގަނޑަށްލަފާކުރެވެނީ ސަބާ އަށާއި ލަފާއެރުވި ފަރާތްތަކަށް މިކަން އެގުނީ ވަރަށްފަހުން ކަމުގައިވުން އެކަށީގެން ވެއެވެ.
o އާދެ 1992 ގެފަހުން އައި.ސީ.ޑީ އަށް ގެނެވުނު ރިވިއުތަކާއިއެކު، މިހާރު ގެ އެންމެފަހުގެ ޑްރަގްގެ އިތުރު މަޢުލޫމާތުތަކާއިއެކު އައި.ސީ.ޑީ-11 ޝާއިރުކޮށްފައިވަނީ 2019 ވަނަ އަހަރު އެވެ. މީގެ 5 އަހަރު ކުރިންނެވެ. މިހާރުގެ އަޕްޑޭޓް ކުރެވިފައިވާ އައި.ސީ.ޑީ-11 ގައި، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެޑިކްޓްވާފަދަ ސުލޫކު ތަކުން ދިމާވާގެއްލުންތަށް ބަޔާން ކުރެވިފައިވަނީ ނަފްސާނީ، ސުލޫކީ ނުވަތަ ނިއުރޯޑިވަލޮޕްމަންޓްގެ ހަމަގެއްލުމުން ދިމާވާ ކަންކަމުގެ ލިސްޓްގައެވެ.
o އަދި ޑަބްލިޔުއެޗްއޯގެ ‘ލެކްސިކޮން’ އޮފް އަލްކޮހޮލް އެންޑް ޑްރަގް އެޑިކްޝަން ބުނާގޮތުން މަސްތުވާތަކެތީގެ ނުވަތަ ބަނގުރާއަށް އެޑިކްޓްވުމަކީ ސައިކޯއެކްޓިވް މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާތަކެއް ތަކުރާރުކޮށް ބޭނުންކުރަމުން ގެންދިއުމުގެ ސަބަބުން، ގިނަވަގުތުތަކުގަޔާއި އަބަދުވެސް މަސްތުގެ ހާލަތުގައި ހުރުމަށް އެބޭނުންކުރާ މީހާއަށް (އެޑިކްޓަށް) މަޖުބޫރުވުމާއި، އަމިއްލަ އިހުތިޔާރުގައި ބޭނުންކުރަމުން ގެންދާ މާއްދާ މަދުކޮށް ހުއްޓާލުން ވަރަށް އުދަގޫވުމާއި، އަދި މަސްތުވުމަށް ބޭނުންވާ މާއްދާ ކޮންމެގޮތަކުން ވިޔަސް އަޒުމާއެކީ ހޯދުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވުމެވެ.

– އަދިވެސް ގިނަ ފެކްޗުއަލް މައްސަލަތަކާއި، ބައެއްކަންކަމުގެ ބޮޑުކަމާއި އިންޓްރިކަސީ އޮޅޭގޮތަށް މިއާޓިކަލްގައި ހުރުމުގެ އަސްލެއް ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ހީވަނީ މިކަންކަން ހައްލުކުރަން މިއުޅޭ ފަރާތްތަކަށްވެސް، އަސްލު އެހާ ޑީޓެއިލްކޮށް މިކަންކަން ދިރާސާ ކޮށް ބަލަން ބޭނުންނުވުމެވެ. ނުވަތަ އެއަށްވުރެ އެހެން ޕްރައިއަރިޓީޒް އަށް އިސްކަން ދެވެނީއެވެ. ނުވަތަ ރަގަޅުގޮތުގައި ކަންކަން ކުރުމުގެ ހުނަރު ލިބފައި ނެތީ ކަމަށްވެސް ވެދާނެއެވެ. މިއީ މިހާރު ތިބި އިންސާނުންނާއި އެކު މިހާރު ރާއްޖެއޮތް ހާލަތެވެ. އަދި ކުރިމަގުގައި ރަގަޅުވާނެއެވެ. ގަސްތުގައި އެއްވެސް އިންސާނަކު އޮޅިގަނެގެނެއް ނޫޅޭނެ ކަމަށް ދެކެމެވެ.
“ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުން މަސްތުވުމަށް ކުދިން / ޒުވާނުން ހުށައެޅުމުގެ ކުރިން އެކުދިން އެކަމުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ހޭދަ ކުރާ ކޮންމެ 1 ރުފިޔާ އިން ފަރުވާ އަށް ހޭދަ ކުރަން ޖެހޭ 4 ރުފިޔާ ދައުލަތަށް ސަލާމަތް ކުރެވެއެވެ.”
– ޕްރިވެންޝަން ރިޓާން އާއިގުޅޭގޮތުން ހަދާފައި ހުރި ވަރަށް ގިނަ ރިސާޗް މިހާރު ކިޔިއްޖެ، މި އަދަދާ ކައިރި ކުރާކަހަލަ އަދަދެއްވެސް ފެނުނީ އެހެން މާނައެއްގައި ބޭނުންކޮށްފަ ހުއްޓާ
– ގިނަ ސްޓަޑީޒް ތަކުގައި ހުރީ ވަރަށް ރަގަޅު އަދަދުތަށް – އެކަމަކު ތިޔަ އަދަދެއް ނުފެނުނު
– ތިޔަކަހަލަ ޕްރިވެންޝަން މެސެޖް ދެއްވާއިރު، އެކަމުގެ އިތުރު ރަފްޞީލް ނުދެއްވަންޏާ، އެ އަދަދު ތަކުގެ ބޭނުމަކީ ކޮބާބާ
– 1:4 ހަމަ ނުފެނުނު ހޯދާ ހޯދާ – އެކަމު އެއަށް ވުރެމާ ރަގަޅު ރިޓާން ލިބިފައިވާ އެތަށް ސްޓަޑީޒް އެބަހުރި – ކީއްވެބާ 1:4 ލިޔުނީ އާރޓިކަލްގަ، ހީވަނީ މައުލޫމާތު ދެއްވި ބޭފުޅާއަށް އޮޅުނީހެން.
– މިހާ ބައިވަރު ސްޓްޑީޒް ތައް ހުރިއިރު އެއްވެސް އެއްޗެއްގަނެތް އަދަދެއް އަދި ކުޑަ އަދަދެއް ޖެހީ ކީއްވެބާ
– އަސްލު ކޮންމެސް ސްޓަޑީއެއްގައި ތި އަދަދު އޮވެވެސް ދާނެދޯ، އޮތިއްޔާ ސަބާ ކޮމެންޓް ގައި އޭގެ ލިންކް ޕޯސްޓް ކޮށްލަދެއްވައްޗެވެ
ނިމުނީ – ސަބާއަށް ނަސޭހަތެއް.
ތިޔަ ކަހަލަ ދޯހަޅިއެއްނުވާ ވާހަކަތައް ދެއްކުމުގެ ބަދަލުގައި، ތިޔަ ކުޑަ ތަންގޮޅުގައި އުޅުއްވާ ފަރުދުންގެ ޑޭޓާ ކެޕްޗަރ ކޮއްލައިގެން، ވަރަށް ތަފްޞީލްކޮށް ޕްލޭންކޮށްގެން ކުރަން އުޅެފިއްޔާ ގިނަކަންކަން ކުރެވޭނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ހީވެއެވެ.
އަދިވެސް ވަރަށް ގިނަ މައްސަލަ އާޓިކަލްގައި އެބަހުރި — އެކަމު މިވަރުން ކުރިއަށްއޮތްތަން ރަގަޅު ވާނެ ކަމަށް ހީވެ، ކުރިއަށް އޮތްތަން ރަގަޅު ނުވުމަކީ ވެސް އަނެއްހެން މައްސަލައެއްނޫން.
— އަޅުގަނޑުގެ ދިވެހި ލިޔުމުގައި ވަރަށް ގިނަ ކުށް ހުންނާނެ، އަދި ޖުމްލަ ހެދުމުގައާއި، ތަރުޖަމާގައި ވެސް މާނަ އޮޅުމަކީ ވެދާނެ ކަމެއް، ވީމާ އެކަން އެއީ ކަމަކަށް ނުހެއްދެވުން އެދެން. ދިވެހި ލިޔުމުގައި ހުރި ހުރިހާ ކުށަކަށް މައާފަށް އެދެން. އަދި 1:4 ގެ ހަގީގަތް ކޮމެންޓް ކޮއްލަދެއްވާ.
 މައުލޫމާތު ހޯދާ ފޮތްކިޔާ މީހުން ނޫޅޭ އިރުވެސް މިލިޔުނީ ހަމަ ލިޔުމުގެ އުފަލުގައި. އިންސާނަކަށްވީތީ އިންސާނަކަށް ވެވޭތޯ